De onderstaande lezingen worden op verzoek verzorgd door Frieda van Essen.
Lezing: Een juf op reis naar Parijs,
of de zoektocht naar de ziel van een stad.
In een schommelend en bonkend stoomtreintje naar Parijs. In 1858 is dat luxueus en bovenal een razendsnelle vorm van vervoer. De diligence doet er heel wat langer over!
Het zijn de jaren waarin het hele centrum van Parijs in de steigers staat. Het middeleeuwse stadshart moet wijken voor de ‘moderne tijd’. De een na de andere buurt vol ‘armoedige woningbouw’ wordt gesloopt.
Elise bezoekt de stad in een periode van transformatie. Ze is een intelligente vrouw. En zonder schroom beschrijft ze het Parijse leven zoals zíj dat ervaren heeft; geeft ze haar mening over werkelijk alles wat ze om zich heen ziet gebeuren en gaat ze op zoek naar de ziel van de stad. Het resultaat is een fascinerend relaas. Een tijdcapsule dat verbazingwekkend herkenbaar en actueel is voor bezoekers aan Parijs anno nu.
Agenda:
2019 / Nationaal Onderwijsmuseum, Dordrecht; Franse Markt, Helmond; Inspiratiecentrum El’sina, Diemen; Literaire Café – De Kunst van het Woord, Diemen.
Lezing: Reisverhalen van reislustige West-Europese vrouwen door de eeuwen heen
Vrouwen hebben door de eeuwen heen altijd gereisd. Denk aan Vikingvrouwen, nonnen, marketentsters, echtgenotes van kruisridders en handelslieden, kolonisten enz. enz.
Tegelijkertijd eiste het thuisfront inachtneming van etiquette- en gedragsregels, óók op reis. Dit gegeven betekent dat aardig wat vrouwen in hun brieven en reisverslagen overgingen tot uiterst creatief schrijven …
Ten slotte geeft de komst van spoorwegen vrouwen vleugels. Na de introductie van speciale vrouwencoupes rond 1863 brengt de trein een ware reis-emancipatiegolf op gang, ook in Nederland.
Agenda:
8 maart 2022 Museon, Den Haag.
2018 / Volksuniversiteit Naarden-Bussum.
Lezing: Overwintering op een ijsschots. De Nederlandse Poolexpeditie van 1882-1883
Een klein 35pk stoomschip met aan boord de Nederlandse poolexpeditie van het KNMI raakt vast in het ijs achter Nova Zembla. Het is 1882, dus geen marifoon of telefoon. Samen met een deel van de voedselvoorraden verdwijnt het stoomschip tenslotte naar de bodem van de Karazee.
Uit noodzaak bouwen de opvarenden met vereende krachten in de donkere poolnacht van houtrestanten een huis op een ijsschots. Tijdens de overwintering werken ze vervolgens keurig hun wetenschappelijk programma af. Elk uur van de dag, zeven dag van de week, maand in maand uit, loopt een van hen een rondje langs de her en der op het ijs opgestelde meetinstrumenten. Hij noteert daarbij met koude vingers de afgelezen waarden in een opschrijfboekje. De volgende zomer loopt de groep (wekenlang) – letterlijk springend van ijsschots naar ijsschots – terug naar het Russische vasteland…
Dit bizarre verhaal is minstens net zo sensationeel als dat van Barentsz en Heemskerck bijna drie eeuwen eerder. Maar het 1882-1883 verhaal is veel minder bekend. Het dreigde in de vergetelheid te raken, tot tien jaar geleden een ‘vergeten doos’ vol brieven, briefkaarten, journaals en knipsels over de expeditie opdook in de bibliotheek van het KNMI.
Agenda:
16 januari 2020 – Volksuniversiteit Nijkerk.
2019 / Scandinavische Vereniging Fryslân, Leeuwarden.
2018 / Scandinavische Vereniging Twente, Borne.
2017 / Vereniging Nederland-Noorwegen, Hilversum.
2016 / Vereniging Nederland-Noorwegen, Alkmaar.
2015 / Burger’s Zoo, Arnhem; Marinemuseum Den Helder; In Memoriam Congres Marc Cornelissen en Philip de Roo, Den Haag.
Lezing: Pinguïnvlees verplicht op het menu. De Belgische Belgica-expeditie 1897-1899
De Belg Adrien de Gerlache, expeditieleider op de Belgica, verkent met zijn schip en manschappen waarschijnlijk als eerst mens Straat Gerlache aan de westkant van het Antarctisch Schiereiland (1897-1899). De expeditieleden overwinteren, onbedoeld met schip, als eersten op Antarctica. Aan boord zijn de later bekend geworden Roald Amundsen en Frederick Cook.
De expeditie is relatief onbekend gebleven en wordt vaak gezien als een op zichzelf staande onderneming in aanloop naar The Heroic Age – de periode van Scott en Shackleton. Dat is niet terecht. Deze expeditie luidt juist de start in van die Heroic Age. De anderen treden in diens voetsporen. Aan boord leert Amundsen de kneepjes van het poolexpeditie-vak. En zet Frederick Cook als expeditie-arts de toon voor toekomstige overwinteringen. Want op het ruimhartig aanwezige ‘blikvoer’ alleen red je het niet, slaat de scheurbuik toe.
Bovendien:
In een politieke geste naar België trekt de Nederlandse overheid alle registers los voor een groots eerbetoon bij het vertrek van de Belgica uit Antwerpen. Met letterlijk bulderende kanonnen en heel veel militaire egards. Waarom??! Vooral ook omdat de Bélgische kapitein De Gerlache op Antarctica daarna een baai vernoemt naar de toen 16-jarige Néderlandse koningin Wilhelmina en niemand van het eigen Belgische koningshuis … …
Agenda
2019 / Volksuniversiteit Almere.